Czasem dorosłym wydaje się, że te wszystkie dziecięce aktywności przedszkolne, jak lepienie z plasteliny, wycinanie, zgniatanie kuleczek, albo rozpoznawanie i nazywanie usłyszanych wiejskich zwierzątek ma głównie zająć dzieciom czas. Tymczasem mózg człowieka rodzi się z ogromnym potencjałem dostosowania do środowiska, ale żeby wiedział jak ma się dostosować musi być we właściwy sposób stymulowany. I ta przedszkolna stymulacja jest mu bardzo potrzebna, aby u progu szkoły był gotowy do nauki czytania, pisania i liczenia.
Czego musi się nauczyć mózg, aby być gotowym do czytania?
Podczas sprawnego czytania mózg musi automatycznie zauważyć kształt litery, skojarzyć ją z brzmieniem (głoską) i zrobić to od razu na całych grupach liter (sylabach lub wyrazach). Ściśle współpracuje ze sobą zmysł wzroku i słuchu (widzę – rozpoznaję – mówię) oraz prawa półkula mózgu z lewą. Te procesy dzieją się błyskawicznie.
Aby mózg mógł sobie poradzić z ćwiczeniami na materiale literowym powinien najpierw przejść odpowiedni trening na materiale konkretnym, związanym z otoczeniem dziecka (wykorzystujemy klocki, koraliki, zabawki, obrazki, figury, zdjęcia, itp).
- Rozpoznawanie i rozróżnianie kształtów (nazywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic, klasyfikowanie, układanie szeregów od lewej do prawej)
- odwzorowanie, układanie wg polecenia – kontynuacja szeregu trójkąt-kwadrat-koło (albo kaczka, kot, świnka)
- układanie szeregu wg polecenia nauczyciela (nauczyciel mówi jaki kształt położyć, a dzieci wybierają je z rozsypanki i układają od lewej do prawej, potem “odczytują” kolejno)
- „przepisywanie” szeregu wg wzoru (układamy szereg 10 elementów i dziecko pod spodem ma ułożyć/narysować taki sam)
- Układanki (synteza wzrokowa na materiale obrazkowym)
- układanie obrazków rozciętych na prostokąty (od 2 do kilku elementów)
- układanie obrazków rozciętych po skosie, lub na niesymetryczne elementy
- Odwracanie wzorów (np. wybór obrazka obróconego we właściwą stronę)
- zakreślenie w rozsypance obrazków obróconych w te sama stronę co wzór
- odwracanie wzoru w wyobraźni (np. w lewo/prawo) i wskazywanie spośród przykładów jak będzie wtedy wyglądał
- Dopasowywanie wzorów/kształtów do sygnatur dźwiękowych (np. wskazywanie na obrazku kształtów lub zdjęć rzeczy, których nazwy usłyszy)
- dziecko słyszy dźwięk (przedmiotu/zwierzątka) i zakreśla odpowiedni obrazek, podnosi odpowiednią karteczkę
- dziecko po usłyszeniu konkretnego dźwięku przybiera ustaloną pozę (np. biega przy muzyce, a gdy usłyszy miauczenie kota staje bez ruchu)
- Rozpoznawanie i klasyfikowanie dźwięków (instrumentów, zjawisk pogodowych, odgłosów zwierząt)
- dziecko słyszy odgłosy zjawisk pogodowych i nazywa je
- dziecko słyszy odgłosy zwierząt i staje w określonej pozie (np. przy kocie robi kocie uszy rękami)
- Odwzorowanie układu dźwięków (np. powtórzenie melodii, sekwencji odgłosów zwierząt/instrumentów)
- odśpiewanie sekwencji dźwięków zagranych przez nauczyciela
- odegranie usłyszanej sekwencji na dostępnych instrumentach (np. 2 x bębenek, 1x dzwonek, 1x uderzenie klocka o klocek)
W większości przypadków dzieci, które chodzą do przedszkola i mają względną swobodę zabawy w domu są odpowiednio bodźcowane, aby do nauki czytania się przygotować. Czasem nauczyciel przedszkola zauważy, że dziecko gorzej radzi sobie z niektórymi zadaniami i zaleca dodatkową stymulację w domu. Zdarza się, że u dzieci wykrywane są nieprawidłowości rozwojowe i skierowane do specjalisty rozpoczynają terapię, która pomaga im w przyspieszeniu rozwoju.
Jeżeli masz dziecko w wieku 3-5 lat i chcesz, aby nauka czytania poszła u niego sprawnie zadbaj o odpowiednią stymulację mózgu. Dzięki temu w wieku 5-6 lat będzie mogło rozpocząć ćwiczenia na materiale literowym i bez problemu nauczy się czytać, gdy przyjdzie na to czas.
Jeśli widzisz u dziecka problemy
Dziecko w wieku 5 czy 6 lat nie musi jeszcze znać wszystkich liter, lub umieć czytać, ale da się już wtedy zauważyć jak reaguje na wprowadzenie materiału literowego (w większości przedszkoli pojawiają się wtedy litery).
Jeśli dziecko 6,5 letnie, mimo pracy na materiale literowym myli litery, pisze w odbiciu lustrzanym, ma problem z syntezą spółgłoski i samogłoski w sylabę – to znak, że trzeba ćwiczyć u niego przetwarzanie wzrokowe i słuchowe (na materiale konkretnym lub literowym/sylabowym – wg wyżej rozpisanych punktów). NIE CZEKAJ, AŻ MÓZG SAM SIĘ ROZWINIE. On nie będzie wiedział, że musi to zrobić, dopóki nie napotka konkretnych bodźców rozwojowych. Musisz mu te bodźce zapewnić.
Jeśli dziecko idące do pierwszej klasy ma znaczne problemy z nauką czytania oznacza to, że jego mózg nie był stymulowany według potrzeb. Być może jego potrzeby były większe, niż u innych dzieci, a nie zostało to w porę zauważone. Nie czekaj i nie słuchaj, że dziecko ma jeszcze czas, że jeszcze nie musi czytać. Musisz zacząć stymulować jego mózg do właściwej pracy – wtedy jest duża szansa, że wszystko się wyrówna i proces nauki czytania przyspieszy.
Dla dzieci, które dopiero rozpoczynają naukę czytania (zerówka) przygotowałam kurs Nauka Czytania: Start. Zacznij od darmowego Etapu 0, w którym zaczynamy od zupełnych podstaw i możemy wyrównać braki, które będą nam blokowały proces nauki czytania. Gdy przez niego przebrniecie możecie zacząć Etap 1.